در سپیده‌دم سوم شهریور 1320، ارتش‌های بریتانیا و شوروی از شمال و جنوب، به خاک ایران یورش آوردند. بهانه این تهاجم، حمایت از جبهه متفقین در جنگ جهانی دوم بود، اما آنچه در عمل رخ داد، اشغال نظامی ایران و پایانی بر استقلال نیم‌بند حکومت پهلوی اول بود.
در بیشتر نقاط کشور، نیروهای ایرانی یا مقاومتی نکردند یا در همان ساعات اولیه تسلیم شدند. اما در نقطه‌ای از شمال‌غرب ایران، در مرز جلفا، سه مرزبان ایرانی تصمیم گرفتند برخلاف جریان زمان حرکت کنند.
دروازه‌ای به نام جلفا
شهر مرزی جلفا، در شمال آذربایجان، همواره یکی از گذرگاه‌های حساس کشور بوده است. پل فلزی ارس که راه‌آهن قفقاز را به تبریز وصل می‌کرد، در این منطقه قرار داشت و از نظر نظامی و اقتصادی موقعیتی راهبردی داشت. ارتش سرخ شوروی، با تانک‌ها و زره‌پوش‌های سنگین، خود را به این نقطه رساند تا از طریق این پل وارد خاک ایران شود.
در این گذرگاه، تنها سه سرباز ایرانی مستقر بودند: سرجوخه ملک‌محمدی، سرباز سید محمد راثی هاشمی، سرباز عبدالله شهریاری.
این سه نفر، بدون آنکه پشتیبانی خاصی از سوی فرماندهی ارتش داشته باشند، تصمیم گرفتند از خاک وطن دفاع کنند. تجهیزات‌شان بسیار محدود بود؛ تنها سلاح‌های سبک در اختیار داشتند و هیچ خبری از توپخانه یا نیروی پشتیبان نبود. اما آنچه داشتند، ایمان به وظیفه و غیرت دفاع از کشور بود.
در برابر ستون‌های زرهی ارتش سرخ، آن‌ها دو روز کامل مقاومت کردند. گلوله‌باران سنگین، حملات توپخانه‌ای، و تهدید مستقیم، هیچ‌کدام نتوانست این سه مرزبان را از جای‌شان تکان دهد.
در نهایت، هر سه نفر در حین دفاع از پل ارس به شهادت رسیدند.
واکنش غیرمنتظره دشمن
روایت‌های ثبت‌شده می‌گویند که فرمانده ارتش شوروی، پس از عبور از پل و مواجهه با اجساد این سه سرباز، از شدت تأثر، نشان نظامی خود را از روی سینه‌اش باز کرد و آن را بر سینه سرجوخه ملک‌محمدی گذاشت.
او که باور نمی‌کرد تنها سه نفر در برابر ارتشی بزرگ چنین مقاومتی کرده باشند، دستور داد پیکر آن‌ها با احترام کامل و مطابق آیین اسلامی در همان محل دفن شود.
یادی که باید زنده بماند
امروز، در نقطه صفر مرزی جلفا، یادمانی کوچک اما باوقار، بر مزار این سه شهید گمنام بنا شده است. سنگ‌نوشته‌ای که بر مزارشان نصب شده، حکایت‌گر عظمت کارشان است:
«هرچند آغشته شد به خون پیرهن ما شد جامه سربازی ما هم کفن ما»
در میان هیاهوی جنگ جهانی، در میان سقوط حکومت و اشغال سرزمین، این سه نفر کاری کردند که نه‌تنها از نظر نظامی بلکه از نظر انسانی، در تاریخ ماندگار شد. اگرچه حماسه‌شان در کتاب‌های درسی نیامد، اما وجدان تاریخی ملت ایران، آن را فراموش نکرده و نخواهد کرد.
انتهای پیام/