باشگاه خبرنگاران پویا؛ در ادامه پرونده کلان رسانه‌ای «غرب آسیای جدید»، گفت‌وگویی تفصیلی با دکتر سید هادی افقهی، کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا، انجام داده است تا اهداف، پیامدها و ابعاد سیاسی و نظامی رزمایش‌های اخیر ارتش اسرائیل و تاثیر آنها بر ایران، محور مقاومت و تحولات منطقه‌ای را واکاوی کند.
در هفته‌های اخیر، تحولات منطقه غرب آسیا با شتاب بی‌سابقه‌ای در حال پیشرفت است و رزمایش‌های اخیر ارتش اسرائیل، توجه تحلیلگران و سیاست‌گذاران را به خود جلب کرده است.
در شرایطی که محور مقاومت و بازیگران منطقه‌ای در مواجهه با تهدیدهای امنیتی و سیاسی قرار دارند، بررسی دقیق اهداف و پیامدهای این رزمایش‌ها اهمیت حیاتی پیدا کرده است.
در ادامه پرونده کلان رسانه‌ای «غرب آسیای جدید»، با دکتر سید هادی افقهی، کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا گفت‌وگویی تفصیلی انجام دادیم تا ابعاد نظامی، سیاسی و راهبردی رزمایش اخیر اسرائیل و پیامدهای آن برای ایران، محور مقاومت و تحولات منطقه‌ای را مورد واکاوی قرار دهیم.
در ادامه مشروح این گفت‌و‌گو می‌آید، که در آن دکتر افقهی با نگاهی تحلیلی و مبتنی بر اطلاعات دقیق، به بررسی شبیه‌سازی‌های رزمایش‌ها، اهداف عملیاتی و پیامدهای سیاسی آنها پرداخته و همچنین تاثیر تحولات داخلی اسرائیل و نظم نوین منطقه‌ای بر روند تصمیم‌گیری‌ها و شانس موفقیت طرح‌های اسرائیل را تشریح کرده‌اند.
باشگاه خبرنگاران پویا: با توجه به رزمایش اخیر ارتش اسرائیل، اهداف اصلی این رزمایش چیست و اسرائیل چه پیامدهایی را در سطح منطقه و محور مقاومت دنبال می‌کند؟
سید هادی افقهی: قبل از حمله 23 خرداد، چند هفته پیش و در جریان جنگ تحمیلی 12 روزه، ما اطلاعات دقیقی داشتیم و مشاهده کردیم که آمریکایی‌ها، اسرائیلی‌ها و چند کشور اروپایی دیگر از جمله ترکیه در این رزمایش‌ها شرکت کردند و بیش از 60 تا 70 رزمایش برگزار کردند.
تعداد کشورهای شرکت‌کننده در هر رزمایش متفاوت بود و نام کشورهای حاضر کم و زیاد می‌شد، اما ثابت بود که خود رژیم صهیونیستی گاهی به تنهایی رزمایش برگزار می‌کرد و گاهی با آمریکایی‌ها و گاهی با برخی کشورهای عضو ناتو مانند فرانسه، انگلیس و ترکیه رزمایش‌ها را اجرا می‌کرد.
سپس مشخص شد که این رزمایش‌ها در واقع شبیه‌سازی حمله به تاسیسات هسته‌ای ما بودند و ما در گزارش‌ها و جلسات صبحانه کاری بررسی کردیم که آمریکا و اسرائیل در حال تمرین و شبیه‌سازی حمله به سایت‌های هسته‌ای ما هستند و تمرکز آنها بر فوردو، نطنز و اصفهان بود.
در ابتدا این موضوع جدی گرفته نشد یا قطعیت تاریخی آن مشخص نبود، اما بعد مشاهده کردیم که حمله واقعاً انجام شد.
در این فضای نه جنگ و نه صلح، تهدیدات مستمر اسرائیلی‌ها و آمریکایی‌ها وجود دارد و ممکن است آنها برنامه‌ریزی‌های نظامی مجدد علیه ایران انجام دهند.
اما ایران با قدرت و آمادگی کامل، توان حفاظت از تأسیسات و ظرفیت‌های هسته‌ای خود را حفظ کرده است.
لذا این رزمایش‌ها هشداری برای ما محسوب می‌شوند و به هر حال، آدم عاقل از یک سوراخ چند بار مار گزیده نمی‌شود.
ما باید جدی بگیریم، اطلاعات دقیق از داخل رژیم، به ویژه ابعاد امنیتی و نیروی هوایی آن جمع‌آوری کنیم و اهدافشان را تحلیل کنیم تا بتوانیم تشخیص دهیم که این رزمایش قصد روانی دارد یا برای میدان عملیاتی طراحی شده است.
باشگاه خبرنگاران پویا: با توجه به شبیه‌سازی‌ها و پیش‌بینی‌های رزمایش‌های اخیر، اهداف این رزمایش‌ها بیشتر متوجه کدام مناطق است و آیا می‌توان آن را مقدمه‌ای برای عملیات احتمالی در غزه دانست؟
سید هادی افقهی: پیش‌فرض‌ها را یکی یکی خدمتتان بیان می‌کنم. مسئله ایران روشن است و ایران باید جدی عمل کند. ایران باید اطلاعات دقیق جمع‌آوری کند و هدف‌گذاری‌های رزمایش‌ها و شبیه‌سازی‌های انجام شده را تحلیل کند تا مشخص شود اهداف آنها خارج از سرزمین اشغالی هستند یا داخل آن و آیا بر علیه توان نظامی ما، ظرفیت‌های هسته‌ای ما یا مناطق داخل فلسطین اشغالی، به ویژه جنوب لبنان طراحی شده‌اند.
باید نوع رزمایش، تعداد و مسیر پرواز هواپیماها، نوع هواپیماها و اهداف رزمایش را بررسی کنیم و اخبار مرتبط را از منابع مختلف دنبال کنیم، از جمله منابع روسی و چینی و افرادی داخل اسرائیل که با ما ارتباط دارند.
برای ما اهمیت دارد که مشخص کنیم آیا این رزمایش مستقیماً متوجه ایران است یا خیر. اگر مشخص شود که متوجه ایران است، باید اهداف آن را تعیین کنیم و بررسی کنیم که اهداف مدنی، نظامی یا هسته‌ای هستند.
جنوب لبنان یکی از موضوعات مهم است و حزب‌الله به صورت قاطع اعلام کرده است که سلاح‌های خود را تحویل نخواهد داد.
اسرائیل پیام‌هایی به جوزف عون و نواف سلام فرستاده و مدعی شده است که از همکاری آنها تشکر می‌کند و تلاش کرده تصویر کند که لبنان دیگر دشمن آنها نیست. در عین حال، دولت لبنان تصمیم گرفته است روند خلع سلاح حزب‌الله را اجرا کند و همه سلاح‌ها را تحت نظر دولت قرار دهد.
این موضوع یک پیش‌فرض مهم است و ممکن است اسرائیل تلاش کند جنوب لبنان را به طور کامل تصرف کند و نیروهای یونیفل، ارتش لبنان و حزب‌الله را به شمال رودخانه لیتانی عقب براند.
بنابراین بررسی پیش‌فرض‌ها اهمیت زیادی دارد و ما باید رزمایش‌ها را به دقت تحلیل کنیم.
بعد از تحلیل این پرونده، باید به وضعیت غزه پرداخته شود. آیا رژیم صهیونیستی می‌تواند با بمباران هوایی حماس را خلع سلاح کند؟
تجربه نشان داده است که غزه با خاک یکسان شده و مردم با گرسنگی و خشونت مواجه شده‌اند، اما حتی با بمب‌های سنگر شکن، امکان خلع سلاح کامل وجود ندارد و کل غزه که حدود 35000 کیلومتر مربع وسعت دارد، نیازمند بمباران وسیع است و موفقیت آن نامطمئن خواهد بود.
موضوع سوریه نیز کمتر محتمل است، زیرا اسرائیل از طریق زمین به آن دسترسی دارد و تنها در صورت برخورد با موانع در مناطق درعا، قنیطره یا سویدا ممکن است اقدام هوایی انجام دهد.
در نهایت، یمن نیز در نظر گرفته می‌شود. رژیم صهیونیستی ممکن است با کمک آمریکا و ناتو حمله‌ای گسترده با حدود 100 تا 150 هواپیما انجام دهد تا تأسیسات و زیرساخت‌های یمن را نابود کند، اما این اقدام هنوز در مرحله برنامه‌ریزی و بررسی قرار دارد.
چالش‌های داخلی اسرائیل؛ شکاف میان نتانیاهو و فرماندهان نظامی
باشگاه خبرنگاران پویا: با توجه به اختلافات داخلی در رده‌های نظامی و سیاسی اسرائیل، تا چه حد می‌توان رزمایش‌ها را عملیاتی و قابل اجرا دانست و چه ملاحظاتی در تصمیم‌گیری نتانیاهو نقش دارد؟
سید هادی افقهی: اختلافات داخلی هرگز مانع اقدام رژیم صهیونیستی نشده است، اما بر کم و کیف عملیات‌ها تأثیر می‌گذارد. بحث اصلی این است که اختلاف‌ها بیشتر درباره نوع هدف‌گذاری و اولویت‌بندی است؛ یعنی اینکه عملیات راهبردی، تاکتیکی یا میدانی در داخل سرزمین‌های اشغالی متمرکز شود یا بُعد برون‌مرزی پیدا کند.
برای نمونه، زامیر به عنوان رئیس ستاد کل نمی‌تواند در مقابل نتانیاهو بایستد، هرچند ممکن است ملاحظات و اولویت‌های متفاوتی داشته باشد.
اختلافات معمولاً بر سر نحوه اجرای عملیات‌هاست: اینکه مثلاً حمله یا اشغال کامل غزه به صورت دفعی و یک‌باره انجام شود یا مرحله‌بندی و قسط‌بندی گردد.
ا این حال، طبق قوانین داخلی رژیم، نتانیاهو به عنوان نخست‌وزیر و فرمانده کل قوا حرف آخر را می‌زند. او اختیار کامل برای عزل و نصب فرماندهان ارتش، شاباک و موساد دارد، عملاً تصمیم نهایی در دست اوست.
این تصمیمات تا زمانی که از پشتیبانی اکثریت در کنست برخوردار باشد، به راحتی پیش می‌رود و کسی نمی‌تواند مانع او شود.
اما اگر پای یک عملیات بزرگ و پرهزینه در میان باشد، نتانیاهو ناگزیر است علاوه بر چراغ سبز داخلی، حمایت خارجی به‌ویژه آمریکا را نیز جلب کند.
نمونه روشن آن جنگ 12 روزه بود که نتانیاهو توانست ترامپ را قانع کند ادامه عملیات بدون همراهی واشنگتن ممکن نیست و در صورت نیمه‌کاره رها شدن مأموریت، شکست و تبعات آن برای هر دو طرف سنگین خواهد بود.
بنابراین اختلافات در داخل رژیم بیشتر در حوزه اولویت‌ها و شیوه اجراست، اما تصمیم نهایی و آغاز هر اقدام بزرگ، در نهایت با نظر نخست‌وزیر و هماهنگی با آمریکا انجام می‌شود.
غزه و مقاومت فلسطین؛ مانع اصلی تحقق اشغال کامل
باشگاه خبرنگاران پویا: با توجه به فشارهای داخلی، اختلافات میان ستاد ارتش و دولت و مشکلات نیروی ذخیره، تا چه حد اعتماد اسرائیلی‌ها به رهبری نتانیاهو و توان ارتش برای اجرای طرح اشغال کامل غزه پایدار است و چه موانعی در مسیر عملیاتی شدن این طرح وجود دارد؟
سید هادی افقهی: موضوع اصلی وضعیت داخلی اسرائیل و چالش‌های اجرای طرح اشغال کامل غزه است. پس از ضربات واردشده از سوی ایران به حیفا و تل‌آویو، اعتماد صهیونیست‌ها به رهبران سیاسی و نظامی به شدت کاهش یافته است.
حتی با وجود خسارت‌های سنگین وارد شده به غزه، اسرائیل هنوز نتوانسته حریف حماس و جهاد اسلامی شود و گروگان‌های باقی‌مانده را آزاد کند.
این وضعیت باعث شکاف آشکار میان ستاد ارتش به ریاست زامیر و نتانیاهو شده است. زامیر و فرماندهان نظامی هشدار می‌دهند که نیروها خسته‌اند و انگیزه کافی ندارند و با وضعیت فعلی، اشغال کامل غزه عملی نیست.
تصمیم نتانیاهو و کمیته امنیتی کنست، با هدف اشغال یکسره غزه، باعث خشم فرماندهان نظامی شده‌اند، زیرا نیروی کافی و انگیزه لازم برای اجرای چنین عملیاتی وجود ندارد.
مشکل دیگر، محدودیت‌های نیروی ذخیره و مقاومت گروه‌های حریدی است. تلاش برای اعمال فشار بر حریدی‌ها با تهدید استعفا از کابینه و انحلال کنست، نشان‌دهنده حساسیت سیاسی بالای این موضوع است و می‌تواند مسیر اجرایی نتانیاهو را به شدت مختل کند.
در مجموع، ترکیب ضعف اعتماد داخلی، شکاف میان رده‌های نظامی و سیاسی، محدودیت نیروهای ذخیره و تهدیدات سیاسی، مانع بزرگی در مسیر اجرای طرح اشغال کامل غزه ایجاد کرده است و روشن می‌سازد که وضعیت داخلی اسرائیل عامل تعیین‌کننده‌ای در تصمیم‌گیری‌ها و موفقیت عملیات‌های میدانی است.
باشگاه خبرنگاران پویا: با توجه به شرایط داخلی اسرائیل، مخالفت‌های جریان‌های سیاسی، فشارهای بین‌المللی و همچنین پشتیبانی آشکار آمریکا، طرح اشغال کامل غزه تا چه حد قابلیت اجرا دارد و چه عواملی می‌تواند آن را با شکست یا بن‌بست روبه‌رو کند؟
سید هادی افقهی: در حال حاضر، موضوع اشغال کامل غزه بیشتر در حد حرف است. در داخل خود اسرائیل، شخصیت‌هایی مانند ایهود باراک و یائیر لاپید، رهبر اپوزیسیون معتقدند چنین طرحی عملی نیست.
کشورهای اروپایی نیز برای حفظ وجهه خود یا از ترس پیامدهای این اقدام، به مخالفت برخاسته‌اند. حتی مسئله الحاق کرانه باختری نیز موجی از اعتراض جهانی، از جمله دبیرکل سازمان ملل و دولت‌های اروپایی را در پی داشته است.
اما باید توجه داشت که اگر آمریکا پای کار باشد، عملاً همه خطوط قرمز نادیده گرفته می‌شود. نمونه آشکار آن، کشتار مردم در صف دریافت غذاست که در هیچ جای دنیا سابقه نداشته، ولی آمریکا آن را عادی جلوه داد و حتی به اسرائیل "چک سفید" داد.
ترامپ به‌ویژه طمع خاصی به غزه دارد و طرح او کوچاندن تدریجی مردم است؛ چه به کرانه باختری، چه اردن و چه صحرای سینا، تا غزه خالی شود و مسیر فرار فرماندهان مقاومت باز گردد.
با این حال، مسئله اصلی میزان تاب‌آوری حماس و جهاد اسلامی است. اگر هزینه انسانی و تجهیزاتی برای ارتش اسرائیل بالا برود ـ از جمله تلفات نیروها، آسیب به تانک‌ها، نفربرها و حتی به خطر افتادن گروگان‌ها ـ اجرای چنین طرحی با مانع روبه‌رو می‌شود.
تاکنون چندین بار نتانیاهو اعلام کرده که حمله در مرحله نهایی است، اما هر بار شکست خورده است. امروز هم گرچه سخن از اشغال کامل غزه مطرح می‌شود، اما شواهد نشان می‌دهد مقاومت همچنان نفس دارد و همین امر مانع تحقق قطعی این سناریو است.
تحرکات منطقه‌ای و حمایت آمریکا؛ معادلات پیچیده غرب آسیا
باشگاه خبرنگاران پویا: بعد از تحلیل مسائل داخلی اسرائیل، اختلافات میان ستاد ارتش، محدودیت‌های نیروی ذخیره و توان عملیاتی، اکنون لازم است به تأثیر تحرکات منطقه‌ای و بین‌المللی نیز توجه کنیم. چرا که شرایط داخلی اسرائیل نمی‌تواند به تنهایی مسیر تصمیم‌گیری و موفقیت طرح‌های این رژیم را تعیین کند و تعامل با جریان‌های عربی، راست افراطی و حمایت آمریکا نقش تعیین‌کننده دارد.
بنابراین با توجه به تحرکات اخیر دولت‌های عربی در مسیر عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی، نقش‌آفرینی جریان‌های راست افراطی دینی در کابینه نتانیاهو و حمایت بی‌قید و شرط آمریکا، این روند چه تأثیری بر سرنوشت طرح‌های اسرائیل برای اشغال غزه و کرانه باختری و بر آینده معادلات منطقه خواهد گذاشت؟
سید هادی افقهی: عرض کردم که منطقه اساساً مخالف این اقدامات است، اما متأسفانه برخی از حکام عرب، به‌ویژه در خلیج فارس، رویکردی منافقانه دارند. نمونه آن خبر کشتی حامل پرچم عربستان سعودی است که گفته می‌شود در بندر جنوای ایتالیا پهلو گرفته اما مقصدش بندر حیفا در اسرائیل بوده است.
اگر چنین خبری صحت داشته باشد، نشان می‌دهد که اظهارات مقامات سعودی درباره راه‌حل دو دولت و تشکیل کنفرانس‌های نمایشی، بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد.
امارات و بحرین رسماً عادی‌سازی کرده‌اند، اردن و مصر هم سال‌هاست معاهده صلح دارند و امروز عملاً صددرصد همسو با سیاست‌های کشتار جمعی اسرائیل حرکت می‌کنند.
همین موضوع پیچیدگی اوضاع را افزایش داده است. برخی تحلیلگران حتی احتمال می‌دهند اسرائیل همزمان با حمله سراسری به غزه، کرانه باختری را نیز به اشغال کامل درآورد.
سفر اخیر رئیس مجلس نمایندگان آمریکا که خود یهودی‌الاصل است، به روشنی این نگاه را نشان می‌دهد. او در کرانه باختری اعلام کرد که اینجا «یهودا و سامره» است و نام‌هایی مانند رام‌الله و نابلس را اصلاً به رسمیت نمی‌شناسد.
این دیدگاه بر مبنای آموزه‌های تلمودی و تفکرات جریان راست افراطی مذهبی همچون بن‌گویر و اسموتریچ است که امروز نفوذ زیادی در کابینه نتانیاهو دارند.
حتی مرحله دوم و سوم توافق تبادل گروگان‌ها نیز با مخالفت این دو نفر متوقف شد، زیرا تهدید کردند در صورت ادامه توافق استعفا می‌دهند و نتانیاهو هم که بیم فروپاشی کابینه داشت، عقب نشست.
از سوی دیگر، افکار عمومی جهانی و حتی برخی کشورهای اروپایی معترض‌اند، قطعنامه‌هایی هم در شورای امنیت مطرح می‌شود، اما نهایتاً آمریکا با کمال وقاحت همه آنها را وتو می‌کند و راه را برای ادامه کشتار و اشغالگری باز می‌گذارد.
ترامپ نیز آشکارا می‌گوید که کمک به اسرائیل یک «وظیفه الهی» برای اوست؛ کاری که باید انجام دهد تا در بازگشت مسیح، مورد رضایت قرار گیرد. او حتی این حمایت را مایه برکت اقتصادی و سیاسی برای آمریکا می‌داند.
بنابراین در چنین شرایط پیچیده‌ای، هرچند منطقه و افکار عمومی مخالف‌اند، اما ترکیب عوامل داخلی اسرائیل، نفوذ جریان‌های افراطی و پشتیبانی مطلق آمریکا، مسیر را بسیار خطرناک کرده است.
باشگاه خبرنگاران پویا: در پایان، از دکتر سید هادی افقهی، کارشناس ارشد مسائل غرب آسیا، صمیمانه سپاسگزاریم که وقت ارزشمند خود را در اختیار باشگاه خبرنگاران پویا قرار دادند و با دیدگاه‌ها و تحلیل‌های دقیق خود، ما و مخاطبان را در درک بهتر ابعاد نظامی، سیاسی و منطقه‌ای تحولات اخیر یاری کردند.
انتهای پیام/