باشگاه خبرنگاران پویا؛ روابط چین و امارت اسلامی افغانستان در سالیان اخیر بسیار قابل توجه بوده است و چین نخستین کشوری است که روابط خود را با حاکمان جدید افغانستان برقرار کرده که منافع اقتصادی در این تعامل نقشی بسیار تعیین‌کننده داشته است.
روابط سریعی که روابط افغانستان و چین در دوره اخیر برقرار کرده‌اند، نشان‌دهنده نیاز دو طرف به یکدیگر است؛ چین در پی دستیابی به سه هدف اصلی «اقتصادی، امنیتی و استراتژیک» از روابط خود با افغانستان است، در حالی که کابل امیدوار است از حجم سرمایه‌گذاری‌هایی که پکن می‌تواند در این کشور انجام دهد، بهره‌مند شود.
به گزارش الجزیره، اهداف چین را می‌توان به سه سطح تقسیم کرد که مهم‌ترین آن‌ها تمایل پکن به بهره‌برداری از منابع طبیعی افغانستان، استفاده از موقعیت این کشور در چارچوب پروژه کمربند و جاده، و جایگزینی چین به‌جای ایالات متحده است، علاوه بر این، چین تمایل دارد بر جنگجویان منطقه ایغور که به افغانستان رسیده‌اند، کنترل داشته باشد.
کارشناسان امور افغانستان معتقدند که تقاضای جهانی برای لیتیوم در 20 سال آینده 40 برابر افزایش خواهد یافت، بنابراین چین اقدام به برقراری روابط گسترده با طالبان کرده است تا از منابع طبیعی افغانستان، به‌ویژه لیتیوم، بهره‌برداری کند.
منافع متعدد
سمیع‌الله کوزی، کارشناس اقتصادی، به الجزیره نت می‌گوید: «راه‌اندازی خطوط مستقیم قطار بین افغانستان و چین، مطالعه و توسعه راه‌های سریع‌السیر بین کابل و اسلام‌آباد، ازسرگیری استخراج نفت در رود آمو، و دیدارهای هیئت‌های چینی با رهبران طالبان برای راه‌اندازی مجدد پروژه مس در ولایت لوگر ـ که دومین معدن بزرگ مس در جهان است ـ همه این‌ها در راستای منافع اقتصادی چین در افغانستان انجام شده است.»
کارشناسان امور امنیتی اشاره می‌کنند که یکی از نگرانی‌های اصلی چین، حضور جنگجویان اویغور در افغانستان است، برآوردها نشان می‌دهد که این گروه بین 400 تا 700 جنگجو در افغانستان دارد.
طاهر جلالی، کارشناس امنیتی، به الجزیره نت توضیح می‌دهد که چین به‌ظاهر نگرانی خود را از حضور این جنگجویان ابراز می‌کند، اما شواهد نشان می‌دهد که طالبان و چین با این نیروها به‌صورت تاکتیکی برخورد می‌کنند. چین احتمال تهدید مستقیم از سوی اویغورها را کم می‌داند، اما در عین حال از این تهدید به‌عنوان بهانه‌ای برای توجیه حضور اطلاعاتی و امنیتی خود در افغانستان استفاده کرده است.
روابط قوی
ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی دولت افغانستان، به الجزیره نت می‌گوید: «افغانستان و چین از روابط بسیار قوی برخوردار هستند و تبادل سفرا بین دو طرف نشان‌دهنده عمق روابط بین آن‌هاست. روابط تجاری ما به‌سرعت در حال رشد است و در دیدارها، ما وضعیت امنیتی را تضمین می‌کنیم و اجازه نخواهیم داد کسی از خاک افغانستان به چین حمله کند.»
چین در نیم قرن گذشته رویکردی منفعلانه نسبت به کابل داشت، اما از دهه 1990 و با رشد اقتصادی عظیم چین و ظهور طالبان به‌عنوان یک جنبش ایدئولوژیک منطقه‌ای، روابط بین دو کشور گسترش یافت. سفیر چین اولین مقام خارجی بود که در سال 2000 با ملا محمد عمر، بنیانگذار و رهبر طالبان، در قندهار دیدار کرد.
افغانستان و چین از دهه 1950 روابط دیپلماتیک داشته‌اند و مرز 76کیلومتری در کوه‌های پامیر در شمال افغانستان دارند، اما این مرز به‌دلیل مسائل آب‌وهوایی و امنیتی در دو دهه گذشته هرگز استفاده نشده است.
شیر محمد کریمی، فرمانده سابق ارتش افغانستان، به الجزیره نت می‌گوید: «در زمان حکومت حامد کرزی، رئیس‌جمهور اسبق افغانستان، ایجاد یک پایگاه نظامی نزدیک مرز با چین مورد بحث قرار گرفت و پکن به این طرح علاقه نشان داد و چراغ سبز برای پرداخت هزینه‌های آن را داد، اما به‌دلایلی این پروژه تنها در حد طرح باقی ماند، من فکر می‌کنم یک طرف سوم مخالف ساخت این پایگاه نزدیک چین بود.»
تحلیلگران سیاسی می‌گویند چین اولین کشوری بود که در سال 2021 سفارت افغانستان را به طالبان تحویل داد و سفیر خود را به کابل فرستاد، همزمان با این تحرکات دیپلماتیک، صدها سرمایه‌گذار چینی به کابل سرازیر شدند.
لطیف نظری، معاون وزارت اقتصاد افغانستان، به الجزیره نت گفت: «بیش از 100 شرکت چینی در وزارت معادن ثبت‌نام کرده‌اند و دولت افغانستان موفق شده است 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی جذب کند که بیشتر آن از چین بوده است. روابط بین دو کشور به حدی رسیده است که چین به‌عنوان نزدیک‌ترین شریک و همکار طالبان شناخته می‌شود.»
فرصت استثنایی
تحلیلگران سیاسی معتقدند چین خلأ ناشی از خروج ایالات متحده از افغانستان را پر خواهد کرد، به‌ویژه با توجه به درگیری روسیه در جنگ اوکراین و ناتوانی ایران در ایفای نقش به‌عنوان متحد طالبان به‌دلیل اختلافات ایدئولوژیک و مناقشات بر سر منابع آب.
همچنین روابط طالبان با پاکستان به‌دلیل جنبش طالبان پاکستان به‌شدت آسیب دیده است؛ بنابراین، چین اکنون فرصت استثنایی برای دستیابی به اهداف استراتژیک خود در افغانستان دارد.
سلطان بهین، سفیر سابق افغانستان در چین، به الجزیره نت می‌گوید: «چین اهمیت ژئواستراتژیک افغانستان را به‌دلیل موقعیت منحصر به فرد آن درک می‌کند، زیرا این کشور جنوب آسیا، آسیای مرکزی و شرق و غرب آسیا را به هم متصل می‌کند. بدون دسترسی کامل به افغانستان، چین نمی‌تواند پروژه عظیم کمربند و جاده را در این منطقه مهم اجرا کند.»
منابع دولتی می‌گویند چین نقش میانجی بین طالبان، پاکستان و دیگر طرف‌ها را ایفا می‌کند تا بقا و تداوم حکومت طالبان در افغانستان را تضمین کند و سعی دارد فشار اقتصادی بر طالبان را از طریق تجارت کاهش دهد.
پایان پیام/+