باشگاه خبرنگاران پویا؛ دکتر حسین آجرلو، پژوهشگر ارشد اندیشکده رصد هسته‌ای با اشاره به تحولات منطقه بعد از 7 اکتبر، تحلیل کرده است که وضعیت غرب آسیا (خاورمیانه) در سال 2025 چگونه خواهد شد.
سال 2024 میلادی هم به پایان رسید، سالی که اتفاقات زیادی در آن به وقوع پیوست و سهم خاورمیانه یا غرب آسیا در آن زیاد بود. در این سال جنگ اسرائیل در لبنان و فلسطین ادامه پیدا کرد، ترور دبیرکل حزب‌الله، سید حسن نصرالله را داشتیم، تقابل نظامی ایران و اسرائیل برای اولین بار در تاریخ اتفاق افتاد.
در اینجا می‌خواهیم اتفاقاتی را که برای خاورمیانه در سال 2024 روی داده است، مرور کنیم و نگاهی هم به سال 2025 و تحولاتی که در پیش داشته باشیم،
در همین مورد مصاحبه‌ای با دکتر حسین آجرلو، پژوهشگر ارشد اندیشکده رصد هسته‌ای داشتیم با موضوع مروری بر سال 2024 و بررسی آینده تحولات در سال 2025 در خاورمیانه.
باشگاه خبرنگاران پویا: همان‌طور که شاهد بودیم در سال 2024 در خاورمیانه تحولات زیادی رخ داد، اگر به عقب بازگردیم شاید ریشه این تحولات را در سال 2023 و عملیات 7 اکتبر پیدا کنیم، باتوجه به اینکه خاورمیانه مکانی پر افت‌وخیز است اگر عملیات طوفان الاقصی رخ نمی‌داد باز هم شاهد این تحولات در خاورمیانه بودیم؟
حسین آجرلو: در مورد مباحث کلی اگر بگوییم که مسائل به هم ربطی ندارد شاید یک‌مقدار سطحی‌نگری باشد از آن سمت نیز اگر بگوییم کلیه مسائل به عملیات 7 اکتبر ربط دارد این هم سطحی‌نگری است.
مواردی که در منطقه اتفاق می‌افتد اصولاً یک فرایند از تحولاتی است که در سال قبل اتفاق افتاد، برای مثال تقابل رژیم صهیونیستی و لبنان امری بود که شاید خیلی‌ها حتی قبل از عملیات 7 اکتبر آن را پیش‌بینی می‌کردند و انتظار یک جنگ جدید بین حزب‌الله و رژیم صهیونیستی را داشتند، چرا که برنامه صهیونیست‌ها بسیار در این زمینه مشخص بود، آن‌ها بارها تأکید می‌کردند که تهدید حزب‌الله لبنان را از بین ببرند، یعنی داشتند روی این مسئله مانور می‌دادند یا بحث تغییر نظام در سوریه را مطرح می‌کردند، همه وقایع به 7 اکتبر ربط ندارد ولی بی‌ربط هم نیستند.
در 7 اکتبر شاهد بودیم یک گروه نظامی علیه اسرائیل عملیات تهاجمی انجام داد
اما در مورد 7 اکتبر نکات بسیار مهمی وجود دارد، این واقعه یک نقطه تحول و نقطه عطف بود و به‌نظر می‌رسد در مورد 7 اکتبر تاریخ بسیار خواهد نوشت، تحولاتی که به‌تبع آن اتفاق افتاد و تأثیر آن‌ها قطعاً در سال 2024 زیاد بود. شما تحولات را به‌خوبی برشمردید و حتی شاید بیش از آن مباحث دیگری را در پس خودش داشته باشد. باید ببینیم شرایط به چه سمت و سویی است و همان گونه که می‌دانیم تحولات در منطقه غرب آسیا پیچیدگی‌های خاصی را دارد و باید صبر کنیم تا ببینیم به کدام سو پیش خواهد رفت،
ولی آن چیزی که مشخص است این است که 7 اکتبر سبب شد بازیگری به‌نام رژیم صهیونیستی احساس تهدید وجودی کند و به‌تبع آن وارد جنگ وجودی شود. محور مقاومت در خلال این جنگ توانست ضربات عجیبی را به رژیم صهیونیستی وارد کند.
در خلال این جنگ رژیم صهیونیستی برای اولین بار در ژئوپولیتیک سرزمین 1967 عملیات انجام داد. برای اولین بار به‌طور گسترده در یک جنگ رسمی بین حزب‌الله لبنان و رژیم صهیونیستی، ما شاهد بودیم که یک گروه نظامی عملیات تهاجمی انجام داد و آن عملیاتها موفقیت‌آمیز بود.
به‌دنبال 7 اکتبر شاهد دو عملیات وعده صادق هم بودیم، عملیات‌هایی که بالاخره فلسطین اشغالی شاهد نمایش قدرت جمهوری اسلامی بود و در خصوص عملیات وعده صادق2 شاهد یک عملیات هدفمند و مؤثر و موفق بودیم.
اتفاقات دیگری هم رخ داد مثل ترور شهید سید حسن نصرالله، ترور فرماندهان مقاومت، شهادت یحیی سنوار و اتفاقاتی این‌چنینی، این مباحث می‌تواند به‌صورت مستقیم به 7 اکتبر ارتباط داشته باشد، مباحثی هم هستند که به‌صورت غیرمرتبط مطرح هستند مثل تغییر رژیم در سوریه و روی کار آمدن دوباره ترامپ در آمریکا.
.
باشگاه خبرنگاران پویا: حزب‌الله لبنان در حمایت از عملیات طوفان الاقصی به‌صورت رسمی وارد جنگ با اسرائیل شد و به‌تبع آن اتفاقات زیادی افتاد، حال مسئله مهم این است؛ حزب‌الله با شیخ نعیم قاسم می‌تواند گذاری به دوران جدید داشته باشد و خود را دوباره بازسازی کند؟
حسین آجرلو: این به اراده ربط دارد، اگر مقاومت لبنانی همچنان اراده بر تداوم مقاومت داشته باشد و به‌نوعی اراده این را داشته باشد یا این‌طور نشان دهد که می‌خواهد دوباره سرپا شود می‌تواند خود را احیا کند، تا حالا هم این‌گونه بوده است، ما می‌بینیم که محور مقاومت همچنان به‌دنبال این است که مقاومت را ادامه دهد، دلایل آن هم وجود دارد که همچنان تهدید رژیم صهیونیستی علیه لبنان وجود دارد.
همچنان رژیم صهیونیستی به‌دنبال گسترش فضاهای حیاتی و حتی گسترش توسعه‌طلبی ارضی است که به‌دنبال از بین بردن حزب‌الله لبنان به‌عنوان یک گروه مقاومت است، اینها دلایل بسترسازی است که مقاومت همچنان تداوم داشته باشد، اگر حزب‌الله تصمیم داشته باشد که خودش را بازسازی کند و نشان هم داده است که توان این را دارد.
حزب‌الله توان بازسازی خود را دارد
شرایط حزب‌الله در سال 2006 با الآن بسیار متفاوت است آن زمان حزب‌الله شرایط بسیار سختی داشت، در آن سال خیلی‌ها تحلیل می‌کردند که حزب‌الله تضعیف شده است اما این‌طور نشد، حزب‌الله روزی داشت عملیات دفاعی انجام می‌داد اما امروز شاهد آن هستیم که این نیرو علیه رژیم صهیونیستی عملیات‌های تهاجمی انجام می‌دهد، دیگر کسی بر قدرت و قوت حزب‌الله خدشه وارد نمی‌کند و حتی در روز آخری که قرار بود با اسرائیل پیمان صلح انجام شود، حزب‌الله 350 موشک و پهپاد به‌سمت اسرائیل شلیک کرد.
حزب‌الله قابلیت‌های زیادی دارد و تجربه جنگ هم در کارنامه خود دارد، این تحلیل من است؛ این حزب هم توان دارد و هم اراده و از جنگ اخیر درس‌های زیادی را نیز گرفته است، حزب‌الله نشان داده است که همیشه از درس‌آموخته‌هایش استفاده می‌کند.
شاید حزب‌الله به‌سمت به‌نوعی تغییر رویه و اصلاح در شیوه استراتژی خود برود، این تغییر رویه امکان دارد در حوزه‌های نظامی، امنیتی و سیاسی باشد، قابلیت تغییر رویه را هم دارد البته باید دید که شرایط منطقه چگونه است،
بالاخره یک سری شرایط پیش‌ران هست و یک سری شرایط پس‌ران، خروج سوریه از دایره مقاومت و پشتیبانی یکی از شرایط پس‌ران است. باید دید که در آینده رویکرد جمهوری اسلامی نسبت به مقاومت چگونه خواهد بود، نمی‌خواهم بگویم مقاومت ترک خواهد شد اما در فضای سیاسی شاید مقداری تغییر به وجود آید، اما چیزی که من می‌بینم این است که مقاومت در حال بازسازی خود است.
کشورهای غربی در حال طراحی آشوب داخل یمن هستند
باشگاه خبرنگاران پویا: یکی از بازیگرانی که در جنگ اسرائیل و حماس حضور داشت، انصارلله یمن بود، این گروه در این جنگ از مردم غزه حمایت کردند و عملیات‌هایی علیه اسرائیل انجام دادند، اما حالا حملات به یمن بیشتر شده است، اگر این حملات ادامه پیدا کند آیا این گروه هم با غربی‌ها به توافق می‌رسد یا به مقاومت ادامه می‌دهد؟
حسین آجرلو: شرایط یمن نسبت به حزب‌الله دارای پیچیدگی و تفاوت است. جنبش انصارالله و دولت مردمی یمن به چند دلیل تفاوت ماهوی با حزب‌الله دارد. انصارالله توان نظامی متفاوتی با حزب‌الله دارد همچنین جنگندگی و توان حمایت مردمی زیادی در صنعا وجود دارد اینها نکات مثبت انصارالله یمن است.
میزان آسیب‌پذیری یمن هم نسبت به حزب‌الله کمتر و دلیل آن هم بعد مسافت است، نکته دیگر هم وجود یک جنگ چندساله در یمن است، یمنی‌ها به‌دلیل حضور در جنگ یک آمادگی ضمنی را دارند، در لبنان ما کمتر شاهد چنین چیزی بودیم، انصاراالله هم اعلام کرده است؛ "این حملات ما در راستای حمایت از غزه است، اگر این حملات تمام شود ما هم این حملات خود را متوقف می‌کنیم".
اکنون شاهد یک ائتلاف سنگین علیه انصارالله هستیم؛ ائتلاف آشکار آمریکا، رژیم صهیونیستی و نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا؛ ما شاهد یک پوشش عربی و حضور ناتو هم هستیم که در حال پشتیبانی هستند،
کشورهای غربی در حال یک آشوب‌سازی داخل یمن به‌وسیله احزاب طرفدار خود هستند و یک پروژه شبیه به سوریه برای یمن در سال 2025 در نظر دارند.
البته قصد ندارم بگویم اتفاق می‌افتد یا نمی‌افتد، باید ببینیم شرایط به کدام سمت می‌رود ولی آن چیزی که مشخص است یک حمایت مردمی از انصارالله یمن در صنعا وجود دارد، انصارالله قدرت تقابل را دارد و جنگ در یمن ساده نیست، عربستان در جنگ پنج‌ساله با یمن این را کاملاً متوجه شد.
هر بازیگر بین‌المللی که وارد جنگ در خاورمیانه شده در باتلاق گیر کرده است درست مثل مورد افغانستان، البته باید دید شرایط چگونه پیش می‌رود، اما یک مسئله که روشن است اینکه ما در سال 2025 از یمن بیشتر خواهیم شنید و مقاومت همچنان باقی خواهد ماند.
اگر در غزه توافقی به‌وجود آید شاهد این خواهیم بود که سطح تنش در یمن کاهش پیدا خواهد کرد و شاید این شرایط به تثبیت انصارالله کمک کند، اما اگر در غزه آتش‌بسی نباشد با ائتلافی که علیه یمن وجود دارد امکان این هست که اخبار خوبی از یمن نرسد.
باشگاه خبرنگاران پویا: یکی از مهم‌ترین مسائلی که در سال 2024 اتفاق افتاد تقابل رسمی ایران و اسرائیل با انجام عملیات از خاک ایران به‌سمت اسرائیل بود. در روزهای اخیر می‌شنویم که مقامات رژیم اسرائیل از حمله به تأسیسات هسته‌ای ایران صحبت می‌کنند و همچنین در ایران هم مسئولان راجع به وعده صادق3 صحبت می‌کنند. ما می‌خواهیم بدانیم؛ آیا در آینده نزدیک و در سال 2025 شاهد تقابل نظامی دوباره ایران و اسرائیل هستیم و اگر این اتفاق بیفتد، آیا شدت آن بیشتر خواهد بود یا نه؟
حسین آجرلو: ایران و اسرائیل در یک جنگ هستند حالا این جنگ شدّت و حدّت خاص خودش را دارد و این جنگ تحولات مخصوص خود را نیز دارد. وضعیت فعلی و شرایط و نمودهای آن به‌نظر می‌رسد که این جنگ جنگی نیست که برای ما خیلی قابل پیش‌بینی باشد، ما با عدم قطعیت روبه‌رو هستیم یعنی اینکه ما بگوییم این جنگ اتفاق می‌افتد، نه به‌خاطر اینکه بالاخره جمهوری اسلامی قدرت دارد، خب، رژیم صهیونیستی هم بالاخره توانمندی‌هایی دارد.
بالاخره تقابل یک تقابل سنگین است و طرفین آگاه به این تقابل سنگین هستند، از سمت اسرائیل و آمریکا یک گزاره به‌نام ایران ضعیف درحال ترویج است، البته طرف غربی به این موضوع آگاه است که ایران ضعیف نیست به‌خصوص در تقابل مستقیم.
خاورمیانه رخدادمحور است تا روندمحور، روند فعلی به‌سمت جنگ نیست اما اگر رخداد آن پیش بیاید می‌تواند آتش جنگ را شعله‌ورتر کند.
صهیونیست‌ها در زمان حاضر روی گزاره ایران ضعیف در حال کار هستند و فکر می‌کنند حالا وقت ضربه است به‌خاطر بحث ترامپ و مباحث منطقه‌ای و بین‌المللی، البته آن‌ها از اراده ایران خبر دارند و اگر هم دست به انجام عملیاتی در ایران بزنند اتفاقی نخواهد افتاد چون ایران قدرت پاسخگویی را دارد و آن‌ها نیز مطلع هستند.
ترامپ دنبال عادی‌سازی روابط ایران و اسرائیل است
اکنون اندیشکده‌ها در رژیم صهیونیستی به دولت تذکر داده‌اند در صورت انجام اعمالی مخرب ممکن است که تغییر دکترین هسته‌ای در ایران اتفاق بیفتید و آمریکایی‌‍‌ها هم مطلع هستند.
در زمان حاضر جنگی اتفاق نخواهد افتاد اما عملیات‌های نقطه‌ای، شاید اتفاق بیفتد، اما منجر به تقابل جدی نخواهد شد و شاید دست‌کم مثل عملیات دو وعده صادق نیست.
و بحث‌هایی که احساس می‌کنم اتفاقاتی در ابزارهای ایران کم‌رنگ شده است اما از یک طرف برآورد دارند که اراده ایران بر این است که اینها را پاسخ بدهد و اینکه همچنان راهی برای تغییر این قدرت پیدا نکردند، یعنی حتی مثلاً دو مورد عملیات هم انجام بدهند، اتفاقی در قدرت ایران نخواهد افتاد.
باید دید که رویکرد ترامپ در منطقه نیز چه خواهد بود، یک مفروض وجود دارد که ترامپ خواهان جنگ نیست و بیشتر فشار را روی اقتصاد اعمال خواهد کرد، ترامپ بیشتر خواهان مسئله عادی‌سازی روابط ایران و اسرائیل و تمرکز به‌روی جنگ اوکراین و مسئله چین است.
در سال 2025 منطقه بر مبنای رخداد است تا روند و رخداد‌ها در این سال آرام است، مگر اینکه اتفاق عجیبی رخ دهد، به‌عنوان مثال عملیات 7 اکتبر یک رخداد بود که باعث جنگ شد.
در زمان حاضر بازیگران در حال حرکت به‌سمت ثبات‌اند و می‌خواهند سطح درگیری‌ها را کاهش دهند مثل عربستان که تقابل‌های گذشته را با جمهوری اسلامی کنار نهاد، حتی اسرائیل به‌دلیل مشکلات داخلی در حال کاهش تنش خود با سایرین است.
پایان پیام/+